Volgens Daan Roovers is de opvoeding tegenwoordig louter een zaak van het kerngezin van ouders en kinderen. Maar dat is veel te beperkt. It takes a village to raise a child, en we hebben er echt wat aan als familie, buren en school samenwerken in een opvoedkundig netwerk.
Van zo’n opvoedcultuur zijn we ver verwijderd. Iedereen moet het opvoeden nu zelf maar uitvinden, iemand anders aanspreken op hoe die zijn kinderen opvoedt laten we wel uit ons hoofd. En als je zelf een probleem ervaart met je kinderen, loop je niet naar de buren, maar naar een deskundige. Alleen: die zijn per definitie probleem-georiënteerd.
Als we kijken naar de opvoeding die er wel is en naar het onderzoek dat er wordt gedaan in de pedagogische wetenschappen, dan zien we dat ook die beperkt zijn. In de pedagogiek staan tegenwoordig gedrag en persoonlijkheidsontwikkeling centraal, in plaats van menswording en moraal.
Anders gezegd: opvoeden is een soort puppytraining geworden. Kinderen krijgen vaardigheden aangeleerd, veters strikken, de tafel van 7, en zodra ze dat allemaal kunnen zijn ze zelfstandig. Zij vindt dat armoedig. Je kunt ook proberen ze een wereldbeeld bij te brengen. Leer ze leven. Leer ze denken. Ja, maar wat is dat precies?
Voor de essay-serie Nieuw Licht las Roovers nog eens het beroemdste boek over opvoeden: Emile van Jean-Jacques Rousseau, uit 1762. Rousseau, zelf politiek filosoof, geldt als de man die de kindertijd uitvond, al legde hij zijn eigen kinderen te vondeling.
Zijn idee: Je moet kinderen niet als volwassenen behandelen, je moet hun spontaniteit en natuurlijkheid zo lang mogelijk koesteren. Zijn visie heeft enorme invloed gehad, tot op de dag van vandaag.
Valt veel voor te zeggen. Toch wil Roovers er iets anders tegenover zetten. Met Immanuel Kant en Hannah Arendt vindt zij dat opvoeding gedragen moet worden door liefde voor het kind én door liefde voor de wereld. Ze moeten juist leren zich naar de wereld toe te wenden. Dat kan alleen als ze – het is het oude ideaal van Bildung – mens worden. Dat wil zeggen, ze moeten leren leven, leren denken, een moraal ontwikkelen, verantwoordelijkheid dragen, omgaan met het onverwachte, onbekende.
Het nieuwe principe van opvoeden zou dus kunnen worden: voed kinderen op voor de wereld van morgen.
Luisteren: Er is een nieuw opvoedideaal nodig, stelt deze filosofe.
( Uit de correspondent 08-04-2017)!
